Gấc là một loại dây leo, mọc bò trên các giàn, bờ rào, bụi tre. Trước đây, gấc là loại cây hoang dại mọc ở nhiều vùng nước ta, được nhân dân ta chọn lọc đem về trồng từ lâu. Lá cây gấc màu xanh biếc, to bằng bàn tay và xòe kiểu chân vịt. Bên cạnh cuống lá giống dây bí hay dây mướp, dễ cuốn vào cọc hay cây. Ngoài ra, gấc là loại cây trồng không kén đất và chỉ cần một khoảng đất nhỏ đã có thể trồng được một gốc, một gốc có tuổi thọ 15 – 20 năm, nguồn vốn đầu tư ban đầu không đáng kể, nhưng hiệu quả cao. Một số vùng trồng gấc xen vải, trồng tận dụng, hoặc trồng ở ruộng cao, bạc màu, làm cọc tre, chăng dây thép cho dây gấc leo. Khi thu hoạch mỗi trái nặng chừng 2kg. Gấc là một loại cây bán hoang dại, cây leo và chu kỳ gieo trồng đến thu hoạch là 9 tháng đến 1 năm. Khi giá trị của cây gấc chưa được chú ý, nó chỉ được xem như một thứ gia vị, dân gian sử dụng chủ yếu vào dịp lễ tết, giỗ chạp với các món truyền thống là xôi gấc, một số dùng chế biến bánh keo như bánh cáy. Giá trị gấc vì thế rất thấp và cho nhau hàng chục quả là chuyện bình thường. Hiện nay gấc đã được sử dụng trong công nghiệp dược phẩm, chiết xuất dầu gấc với thành phần vitamin A và E… Cây gấc bắt đầu có vị thế đặc biệt và trở thành cây xoá nghèo. Một kg gấc có giá thu mua 2 – 2,5 ngàn đồng trả cho người trồng, một gốc gấc cho thu hoạch 15- 20 quả, trong điều kiện trồng vo, nếu trồng có chăm sóc, định hướng một gốc cho thu hàng tạ quả, sau thu quả, cắt dây để lại gốc, đến vụ gấc lại bắn mầ, nên cây mới, cây vụ sau khoẻ hơn và cho năng suất cao hơn vụ trước. Gấc là một loại cây trồng có sức chống chịu tuyệt vời, chưa thấy sâu bệnh hại, chim chuột ít phá, thân lá gấc có mùi hôi nên cây trâu bò ít phá. Giống gấc cho năng suất quả cao, nhiều hạt đã được trình diễn là giống gấc Diễn, quả to, chín có màu đỏ tươi, ngoài ra có một số giống khác có màu vàng, quả nhỏ. Gấc không kén đất và chỉ cần một khoảng đất nhỏ đã có thể trồng được một gốc, một gốc có tuổi thọ 15 – 20 năm, đầu tư rất thấp, nhưng hiệu quả cao. Một số vùng trồng gấc xen vải, trồng tận dụng, hoặc trồng ở ruộng cao, bạc màu, làm cọc tre, chăng dây thép cho dây gấc leo, thu nhập cao gấp 2 –3 lần trồng lúa. Gấc trồng từ dây là chủ yếu, nếu trồng từ hạt hạt phải được đồ chín. Cách trồng từ dây: chọn giống gấc tốt, loại gấc nếp quả đỏ tươi khi chín, trọng lượng quả đạt 1 – 1,5 kg, hàm lượng tinh dầu khá cao và được các cơ sở thu mua chế biến dầu gấc ưa thích. Lấy một doạn dây dài khoảng 40 – 50cm , có thể cuộn lại như kiểu trồng sắn dây, hoặc tận dụng có thể trồng giâm như cây khoai lang, đào hố, bón lót phân chuồng, phân rác mục, đặt dây, lấp đất để hở 2 –3 đốt, tưới ẩm và dậy để bảo vệ, khi nào mầm gấc bắn lên, gấc bò thì mắc dàn cho gấc leo> Một gốc gấc chăm sóc tốt và cân đối cần diện tích leo dàn khoảng 5 – 6m2, tận dụng bờ rào, mái các công trình phụ cũng có thể trồng được gấc. Khi gấc leo giàn bón cho mỗi hốc 1 – 1,5kg NPK, để đẩy nhanh quá trình bám giàn, không nên để quả gấc tốt dây, vì dây tốt quả sẽ ra ít. Nhìn chung trồng gấc đơn giản, với chi phí đầu tư thấp trồng một lần thu nhiều năm, hiệu quả rất cao nhất là đối với đất tận dụng, sản phẩm hiện được tiêu thụ tốt dùng cho chế biến.Ngoài chuyện lấy ruột gấc nấu xôi thì người ta còn dùng màng bọc hạt gấc chế biến thành tinh dầu để điều trị bệnh quáng gà, giúp người già cứng cáp, trẻ em mau lớn, mắt sáng hơn. Không chỉ vậy, nhân hạt gấc cũng có tác dụng cầm máu, làm tan các vết bầm và nhanh lành những chỗ bị nhiễm khuẩn do chấn thương. Trước hiệu quả kinh tế do gấc mang lại, những năm gần đây, nhiều bà con nông dân trên đã mở rộng diện tích đất chuyên canh loại cây trồng này. (NTT – Theo Huy Văn)]]>